Hỏi Bác sĩ
Đặt lịch khám
Bệnh dại là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất từ trước đến nay. Một khi đã mắc phải bệnh dại, dù là loài vật hay con người cũng đều sẽ nhanh chóng tử vong trong đau đớn và hoảng loạn. Tại Việt Nam, bệnh dại vẫn còn diễn tiến rất phức tạp, chính vì thế, chủ động phòng ngừa bằng vắc xin là điều cấp thiết.
BỆNH DẠI LÀ GÌ?
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh dại là một bệnh do virus lây truyền từ động vật sang người, gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Một khi các triệu chứng lâm sàng xuất hiện, bệnh dại gần như gây tử vong 100%. Bệnh dại có thể ảnh hưởng đến cả động vật nuôi và động vật hoang dã. Trong khoảng 99% trường hợp, chó nhà là nguyên nhân lây truyền virus dại sang người. Tuy nhiên, bệnh có thể phòng ngừa được bằng vắc xin.
NGUYÊN NHÂN MẮC BỆNH DẠI
Bệnh dại do virus dại thuộc giống Lyssavirus, họ Rhabdoviridae gây ra có trong nước bọt của những động vật bị bệnh dại. Động vật nhiễm bệnh sẽ lây nhiễm bệnh dại cho những động vật khác và kể cả con người. Có 2 chủng virus dại:
- Virus dại đường phố: virus dại tồn tại trên động vật bị bệnh.
- Virus dại cố định (cố định thời gian ủ bệnh trên thỏ).
Bên cạnh đó, một số yếu tố nguy cơ khác có thể gây bệnh dại ở người như:
- Bạn đi đến hoặc sinh sống ở những đất nước kém phát triển, nơi bệnh dại phổ biến, bao gồm các quốc gia ở châu Phi và Đông Nam Á.
- Tiếp xúc với động vật hoang dã mang mầm bệnh dại, chẳng hạn như bạn thường đi thám hiểm hoặc đi cắm trại ở những nơi có nhiều động vật hoang dã sinh sống.
- Làm việc trong môi trường có nhiều vi khuẩn dại như nhân viên phòng thí nghiệm, bác sĩ thú y, huấn luyện động vật hoang dã.
TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH DẠI
Thời gian ủ bệnh thường là 2-3 tháng nhưng có thể thay đổi từ 1 tuần đến 1 năm, tùy thuộc vào các yếu tố như vị trí xâm nhập và số lượng virus xâm nhập vào cơ thể. Các triệu chứng ban đầu của bệnh bao gồm: sốt, đau và cảm giác ngứa ran, châm chích hoặc nóng rát bất thường.
Khi virus dại di chuyển đến hệ thống thần kinh trung ương, tình trạng viêm não và tủy sống tiến triển và gây tử vong sẽ phát triển. Bệnh dại ở người có thể được kiểm soát nhưng rất hiếm khi được chữa khỏi và cũng khó để hồi phục lại hệ thần kinh như trước kia.
Bệnh dại khi bọc phát sẽ có 2 thể chính bao gồm:
- Thể viêm não: Triệu chứng đầu tiên là sốt, nhức đầu hoặc kiệt sức, kèm theo chán ăn, mất ngủ, bồn chồn, đồng thời xuất hiện triệu chứng sợ nước, sợ gió. Ở giai đoạn tiến triển, bệnh nhân tăng tiết nước bọt nên không thể nhai, nuốt và phải thường xuyên khạc nhổ. Sau đó, đồng tử bệnh nhân sẽ bị giãn nên mắt nhìn sáng long sòng sọc, co thắt hầu họng, xuất tinh tự nhiên, cường dương và sẽ tử vong nhanh chóng.
- Thể liệt: Xuất hiện triệu chứng liệt từ tay, chân đến các cơ, rối loạn tiểu tiện, đại tiện. Ngay khi liệt lan đến cơ hô hấp thì bệnh nhân sẽ tử vong.
Trong một số trường hợp, người bị chó cắn vì quá lo sợ nên đã nghĩ mình bị dại và sinh ra nhiều biểu hiện, hành động và âm thanh khác thường. Những trường hợp đó được gọi là giả dại. Trên thực tế, người bị dại sẽ hoàn toàn tỉnh táo cho đến lúc chết chứ không hề điên dại.
HÌNH THỨC LÂY TRUYỀN CỦA BỆNH DẠI
Bệnh dại lây từ nước bọt của động vật bị dại thông qua vết cắn hoặc liếm. Virus dại trong thiên nhiên thông thường là những loài động vật có máu nóng, đặc biệt là chó. Ngoài ra, virus dại cũng được phát hiện ở mèo, chồn, dơi và các động vật có vú khác.
Ngay khi vào được cơ thể, virus dại sẽ xâm nhập vào các dây thần kinh ngoại biên, dọc theo thần kinh chạy đến các tủy sống và não bộ. Mỗi ngày, virus có thể di chuyển được một đoạn đường từ 12-24mm. Ngay khi virus đến não bộ, người bệnh mới thật sự có những dấu hiệu lâm sàng rõ ràng.
Thời gian ủ bệnh dại có thể từ dưới 1 tuần hoặc trên 1 năm, phụ thuộc vào số lượng virus xâm nhập vào cơ thể, vết thương nặng hay nhẹ, khoảng cách từ vết thương đến hệ thần kinh trung ương,… Vết thương càng ở gần hệ thần kinh trung ương như mặt, cổ, đầu, ngón tay, cơ quan sinh dục ngoài,… thì thời gian ủ bệnh càng ngắn.
Bệnh dại có lây từ người sang người không?
Mặt dù hiếm gặp nhưng y khoa đã có ghi nhận được những trường hợp bệnh dại lây truyền trực tiếp từ người sang người. Nguy cơ bị lây nhiễm chủ yếu là thông qua vùng da bị thương, qua niêm mạc (mắt), sử dụng chung đồ ăn hoặc đồ dùng có nhiễm nước bọt của người bị bệnh dại. Ngoài ra, bệnh dại cũng có thể lây cho người khác thông qua các ca ghép tạng. Tuy nhiên, việc lây dại từ người sang người không phổ biến.
Bệnh dại có bị lây qua đường ăn uống không?
Cho đến nay vẫn chưa có bằng chứng khoa học nào chứng minh việc bệnh dại có thể bị nhiễm thông qua đường ăn uống (uống sữa hay ăn thịt động vật đã nấu chín). Tuy nhiên, những người làm nghề giết mổ gia súc có thể có nguy cơ bị nhiễm bệnh khi giết mổ phải động vật bị dại.
Có phải cứ bị chó cắn là sẽ bị bệnh dại?
Người bị chó cắn nếu không sớm tiêm phòng sẽ có nguy cơ phát bệnh dại. Mặc dù không phải 100% người bị chó cắn đều bị dại, nhưng nguy cơ bị nhiễm vẫn có khả năng. Nguy cơ nhiễm dại phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm: con vật đó có bị dại hay không, lượng virus trong nước bọt của con vật nhiều hay ít, vết thương bị cắn là nông hay sâu, có vệ sinh sát khuẩn vị trí tổn thương kịp thời ngay sau khi bị cắn không,… Cuối cùng, tiêm phòng dại ngay sau khi bị động vật (nhất là chó) cắn vẫn là biện pháp phòng ngừa và bảo vệ hiệu quả nhất.
CÁCH XỬ TRÍ KHI BỊ CHÓ CẮN
Khi bị chó cắn, dù đó là chó lành hay chó đã bị dại bạn cũng cần xử lý theo những bước sau đây:
Bước 1: Vệ sinh vết thương.
- Cần tách rời quần áo ra khỏi vết cắn. Nếu bị cắn ở chân thì nên dùng kéo cắt bỏ phần vải tại vị trí cắn. Điều này giúp hạn chế nước bọt của con vật dính nhiều hơn vào vết thương.
- Rửa vết thương dưới vòi nước chảy mạnh trong vòng 15 phút, nước ấm càng tốt. Sau đó tiếp tục rửa vết thương với cồn 70%, cồn i-ốt hoặc Povidone-Iodine. Tuyệt đối không cố gắng nặn máu, không chà sát vết thương, tránh làm vết thương trầm trọng hơn.
Bước 2: Băng bó vết thương.
- Sau khi vệ sinh vết thương, người bệnh nên dùng gạc y tế hoặc vải sạch để băng bó vết thương và cầm máu, đồng thời tránh vi khuẩn xâm nhập. Lưu ý, không băng bó quá chặt khiến máu khó lưu thông.
Bước 3: Tiêm phòng vắc xin.
- Người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế hoặc trung tâm tiêm chủng để tiêm vắc xin ngừa dại ngay sau khi bị chó cắn. Lịch tiêm vắc xin và loại vắc xin tiêm phòng sẽ được bác sĩ tư vấn.
CÁCH PHÒNG NGỪA BỆNH DẠI
Trong một số điều kiện môi trường thuận lợi, virus dại có thể “ngủ đông” từ 3 đến 4 năm. Vì vậy, cần phải chủ động ngăn ngừa từ sớm với những việc làm như sau:
- Tuyên truyền giáo dục sức khỏe: Cung cấp những thông tin cần thiết và cách phòng chống bệnh dại đến gia đình, người thân, bạn bè,…
- Báo cáo với cơ quan thú y về nơi có động vật bị dại.
- Thực hiện đăng ký tiêm vắc xin ngừa dại cho vật nuôi như chó, mèo. Nhất là những gia đình, cơ sở có nuôi nhiều vật nuôi, thú cưng.
- Những người làm việc trong môi trường có nhiều virus dại như phòng thí nghiệm, cơ sở thú y, kiểm lâm,… cần được tiêm phòng vắc xin đầy đủ, đúng lịch và tiêm nhắc lại theo chỉ định của y tế.
- Tránh cho trẻ nhỏ chơi với động vật, nhất là chó, mèo hoang, đi lạc.
- Người lớn và trẻ nhỏ cần tránh xa các động vật hoang dã như mèo, dơi, gấu trúc, chồn hôi, khỉ, cáo,…
Bài viết trên đây là nội dung chia sẻ về bệnh dại, một loại bệnh truyền nhiễm nguy hiểm không chỉ ở loài vật, mà còn ở cả con người. Liên hệ đến chúng tôi để được hỗ trợ tư vấn hoặc đặt lịch tiêm chủng nếu có nhu cầu.
—————————————————
🚩 Lô 10, KCN Tân Đức, xã Đức Hòa Hạ, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An
Đặt lịch khám TẠI ĐÂY 
Y tế cho doanh nghiệp: 0768 999 115 (Điện thoại/Zalo)💌 Email: info@benhvientantao.com – benhvientantao@gmail.com
🌏 Website: https://benhvientantao.com
Chỉ đường: Google Map đến Bệnh viện