Hỏi Bác sĩ
Đặt lịch khám
Bệnh đậu mùa khỉ (monkeypox) được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1958 khi hai đợt bùng phát bệnh tương tự thủy đậu xảy ra ở khỉ trong phòng thí nghiệm, bệnh này chủ yếu ảnh hưởng đến các loài động vật hoang dã, nhưng cũng có thể lây sang người. Các triệu chứng chính của bệnh bao gồm sốt, phát ban da với mụn nước và đau cơ. Mặc dù bệnh thường tự khỏi nhưng các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra nếu không được điều trị kịp thời. Để phòng ngừa bệnh, tiêm vắc xin đậu mùa là phương pháp hiệu quả nhất.
BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ LÀ GÌ?
Bệnh đậu mùa khỉ (monkeypox) là một bệnh do virus gây ra, thuộc họ virus đậu mùa nhưng ít nghiêm trọng hơn so với bệnh đậu mùa ở người. Bệnh xuất hiện chủ yếu ở các vùng rừng nhiệt đới Trung và Tây Phi, nhưng đã có những trường hợp lây lan sang các quốc gia khác. Đậu mùa khỉ lây truyền từ động vật sang người qua tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch cơ thể, hoặc các tổn thương da của động vật bị nhiễm bệnh. Bệnh cũng có thể lây từ người sang người qua tiếp xúc gần gũi. Triệu chứng của bệnh bao gồm sốt, đau đầu, sưng hạch bạch huyết và nổi mụn nước trên da, có thể gây biến chứng nghiêm trọng trong một số trường hợp.
NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ
Bệnh đậu mùa khỉ do virus đậu mùa khỉ thuộc giống Orthopoxvirus trong họ Poxviridae gây ra. Virus này được chia thành hai chủng chính là Congo và Tây Phi, trong đó chủng Congo thường nghiêm trọng hơn, với tỷ lệ tử vong khoảng 10%, trong khi chủng Tây Phi có tỷ lệ tử vong thấp hơn, khoảng 1%. Virus đậu mùa khỉ lần đầu tiên được phát hiện vào năm 1958 trong các phòng thí nghiệm khi xảy ra hai đợt bùng phát bệnh tương tự thủy đậu ở khỉ, từ đó bệnh được đặt tên là đậu mùa khỉ.
Virus đậu mùa khỉ không chỉ ảnh hưởng đến khỉ mà còn được tìm thấy ở nhiều loài động vật khác, bao gồm động vật gặm nhấm. Virus cũng có thể lây sang người, nhưng con người không phải là ổ chứa tự nhiên của virus. Bệnh có thể lây truyền từ động vật sang người qua tiếp xúc trực tiếp với dịch cơ thể, máu hoặc các vết thương trên da của động vật bị nhiễm bệnh.
CON ĐƯỜNG LÂY TRUYỀN CỦA BỆNH
Virus đậu mùa khỉ lần đầu được phát hiện ở khỉ vào năm 1958, nhưng hiện nay, động vật gặm nhấm là nguồn lây chính. Tại châu Phi, virus này đã được tìm thấy ở nhiều loài động vật khác như sóc, chuột,… Người khỏe mạnh có thể nhiễm virus đậu mùa khỉ qua ba con đường chính:
- Virus xâm nhập vào cơ thể qua các tổn thương trên da (vết cắn, vết xước) từ động vật mang virus.
- Tiêu thụ thịt chưa nấu chín kỹ hoặc sử dụng các sản phẩm từ động vật bị nhiễm bệnh.
- Tiếp xúc trực tiếp với người mắc bệnh hoặc với vật dụng như giường, quần áo bị ô nhiễm. Virus lây truyền từ người sang người qua dịch cơ thể, tổn thương da, hoặc qua niêm mạc (mắt, mũi, miệng). Sự lây lan chủ yếu xảy ra qua giọt bắn đường hô hấp khi tiếp xúc gần, do virus không thể bay đi xa.
Các yếu tố có nguy cơ cao dễ nhiễm bệnh
- Tiếp xúc gần (sống, làm việc) với những người bị bệnh đậu mùa khỉ;
- Đã đi du lịch đến một quốc gia đang lưu hành bệnh đậu mùa khỉ;
- Đã tương tác với động vật nhập khẩu;
- Bị động vật đang nhiễm bệnh cào hoặc cắn;
- Ăn thịt nấu chín một phần hoặc các sản phẩm khác của động vật bị nhiễm bệnh;
- Thăm hoặc sống gần khu rừng mưa nhiệt đới.
TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ
Giai đoạn ủ bệnh
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sau khi virus đậu mùa khỉ xâm nhập vào cơ thể, thời gian ủ bệnh có thể kéo dài từ 6-13 ngày hoặc thậm chí từ 5-21 ngày. Sau giai đoạn này, các triệu chứng đầu tiên sẽ xuất hiện, bao gồm nhiều biểu hiện tương tự bệnh đậu mùa như: sốt, đau đầu, đau cơ, đau lưng, ớn lạnh, kiệt sức và xuất hiện các tổn thương da lan rộng, nổi mủ và vỡ ra.
Đáng chú ý, một người dù chưa có triệu chứng vẫn có khả năng lây truyền virus đậu mùa khỉ cho người khác.
Triệu chứng bệnh qua mỗi giai đoạn
Quá trình nhiễm bệnh đậu mùa khỉ diễn ra qua hai giai đoạn với các triệu chứng đặc trưng:
- Giai đoạn đầu (0-5 ngày): Đây là khi virus xâm nhập, gây ra các triệu chứng như sốt, nhức đầu dữ dội, sưng hạch bạch huyết, đau lưng, đau cơ và mệt mỏi. Nổi hạch là dấu hiệu khác biệt của đậu mùa khỉ so với các bệnh khác như thủy đậu hay sởi.
- Giai đoạn thứ hai: Sau 1-3 ngày từ khi bị sốt, bệnh nhân sẽ xuất hiện phát ban, thường tập trung ở mặt và tứ chi. Phát ban tiến triển qua các giai đoạn: ban đỏ (rát da), sẩn ngứa (nổi mẩn), mụn nước (chứa dịch), rồi đến mụn mủ (chứa dịch vàng). Các tổn thương cuối cùng sẽ đóng vảy và rụng, để lại sẹo.
Bệnh nhân có thể mất hơn 4 tuần để hồi phục hoàn toàn, nhưng thường các triệu chứng sẽ giảm sau khoảng 2 tuần. Sẹo có thể hình thành do các tổn thương trên da.
>>> Xem thêm bài viết: Bệnh sởi: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa bệnh hiệu quả.
BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ CÓ GÂY TỬ VONG KHÔNG?
Đậu mùa khỉ gây ra các triệu chứng như phát ban, mẩn đỏ và ngứa toàn thân. Phần lớn các triệu chứng có thể được điều trị khỏi. Có hai chủng virus đậu mùa khỉ:
- Chủng Congo: Gây bệnh nặng hơn, tỷ lệ tử vong lên đến 10%.
- Chủng Tây Phi: Nhẹ hơn, tỷ lệ tử vong chỉ khoảng 1%.
Theo CDC Hoa Kỳ, trong 10 ca đậu mùa khỉ có 1 ca nặng có thể dẫn đến tử vong. Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh nặng bao gồm:
- Trẻ nhỏ;
- Tiếp xúc virus trong thời gian dài;
- Hệ miễn dịch suy yếu;
- Biến chứng nguy hiểm.
BIẾN CHỨNG CỦA BỆNH
Bệnh đậu mùa khỉ tuy không phổ biến nhưng có thể gây ra các triệu chứng khó chịu và kéo dài. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như: viêm phổi, nhiễm trùng huyết, viêm não, nhiễm trùng mắt hoặc nhiễm trùng thứ cấp. Đặc biệt, nhiễm trùng giác mạc có thể gây mất thị lực. Trong những trường hợp nặng, da có thể bị bong tróc từng mảng lớn, gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng cảnh báo phụ nữ mang thai mắc bệnh đậu mùa khỉ có nguy cơ gặp biến chứng nghiêm trọng, như đậu mùa khỉ bẩm sinh hoặc thai chết lưu. Bệnh nhẹ đôi khi không được phát hiện và có thể lây lan từ người sang người.
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG NGỪA BỆNH
Phương pháp điều trị
Hiện tại, chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho bệnh đậu mùa khỉ. Thông thường, người bệnh sẽ tự hồi phục với sự hỗ trợ của chăm sóc cơ bản và có thể dùng thuốc kháng virus như cidofovir hoặc tecovirimat để giúp quá trình hồi phục nhanh hơn.
Khi mắc bệnh, người bệnh nên tự cách ly tại nhà để tránh lây lan cho người khác. Cần hạn chế tiếp xúc xã hội, dành nhiều thời gian nghỉ ngơi và tuân theo chế độ ăn uống lành mạnh để giúp cơ thể phục hồi.
Phương pháp phòng ngừa
Để chủ động phòng chống dịch bệnh đậu mùa khỉ ở nước ta, Bộ Y tế khuyến cáo người dân chủ động thực hiện 6 biện pháp phòng bệnh:
- Che miệng và mũi khi ho/hắt hơi bằng khăn vải, khăn tay, khăn giấy dùng một lần, hoặc ống tay áo; rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn ngay sau đó. Không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng.
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
- Người có triệu chứng phát ban kèm triệu chứng nghi ngờ cần liên hệ cơ sở y tế và tự cách ly, tránh quan hệ tình dục.
- Tránh tiếp xúc gần với người mắc đậu mùa khỉ và các vật dụng nhiễm bệnh; thông báo cho cơ quan y tế khi có trường hợp nghi ngờ.
- Người đến vùng dịch (Trung và Tây Phi) cần tránh tiếp xúc với động vật có vú. Khi về Việt Nam, chủ động khai báo y tế.
- Thực hiện lối sống lành mạnh: Đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, ăn chín uống chín, vận động thể lực để nâng cao sức khỏe.
Cuối cùng, tiêm chủng đầy đủ đúng lịch các loại vắc xin theo khuyến cáo của Bộ Y tế để tăng cường sức đề kháng, bảo vệ sức khỏe cho bản thân, gia đình khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.
Bài viết trên đây là nội dung chia sẻ về bệnh đậu mùa khỉ bao gồm các dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân gây bệnh và cách phòng ngừa. Hy vọng đây sẽ là những thông tin hữu ích giúp bạn đọc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình tốt hơn. Liên hệ đến chúng tôi để được hỗ trợ tư vấn thêm thông tin hoặc đặt lịch khám, lịch tiêm chủng khi có nhu cầu.
—————————————————
🚩 Lô 10, KCN Tân Đức, xã Đức Hòa Hạ, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An
Đặt lịch khám TẠI ĐÂY 
Y tế cho doanh nghiệp: 0768 999 115 (Điện thoại/Zalo)💌 Email: info@benhvientantao.com
🌏 Website: https://benhvientantao.com
Chỉ đường: Google Map đến Bệnh viện