Bài viết được sự cố vấn chuyên môn bởi Bác sĩ – Chuyên khoa I Trần Nguyễn Xuân Tin, bác sĩ chuyên khoa Sản – Phụ khoa, Bệnh viện Đại học Y Tân Tạo

Kiểm tra tiểu đường thai kỳ là bước quan trọng giúp phát hiện sớm tình trạng rối loạn đường huyết trong thai kỳ, bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé. Bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng nhưng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi nếu không được kiểm soát kịp thời. Vì vậy, theo hướng dẫn của Bộ Y tế, đối với thai kỳ không có yếu tố nguy cơ, mẹ bầu cần thực hiện kiểm tra vào tuần thai 24 – 28 để tầm soát và có biện pháp kiểm soát phù hợp. Đối với thai kỳ có yếu tố nguy cơ cao, có thể thực hiện kiểm tra trong 3 tháng đầu. 

TIỂU ĐƯỜNG THAI KỲ LÀ GÌ?

Đái tháo đường thai kỳ (tiểu đường thai kỳ) là tình trạng rối loạn dung nạp glucose ở bất kỳ mức độ nào, khởi phát hoặc được phát hiện lần đầu trong thai kỳ. Bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng và có xu hướng biến mất sau khoảng 6 tuần sau sinh (theo Tổ chức Y tế Thế giới – WHO).

Nguyên nhân

Khi ăn, tuyến tụy tiết ra insulin – hormone giúp cơ thể chuyển hóa đường thành năng lượng và duy trì lượng đường trong máu ổn định. Trong giai đoạn đầu thai kỳ, lượng insulin tiết ra vẫn ổn định, ít ảnh hưởng đến đường huyết. Tuy nhiên, từ nửa sau thai kỳ, sự gia tăng mạnh của các hormone nhau thai làm giảm hiệu quả của insulin trong việc kiểm soát đường huyết, dẫn đến nguy cơ đái tháo đường thai kỳ.

>>> Xem thêm Tiểu đường thai kỳ: Nguyên nhân, triệu chứng và phòng ngừa.

PHƯƠNG PHÁP XÉT NGHIỆM TIỂU ĐƯỜNG THAI KỲ

Để chẩn đoán và tầm soát đái tháo đường thai kỳ, thai phụ sẽ thực hiện nghiệm pháp dung nạp 75g glucose đường uống theo quy trình sau:

• Tiến hành vào buổi sáng khi thai phụ đã nhịn đói hoàn toàn ít nhất 8 giờ.
• Lấy mẫu máu để xét nghiệm đường huyết lúc đói.
• Cho thai phụ uống 75g glucose pha trong nước trong vòng 5 phút.
• Định lượng glucose huyết tại thời điểm 1 giờ và 2 giờ sau khi uống nước đường.

Nếu kết quả xét nghiệm là dương tính, thai phụ được xác định mắc đái tháo đường thai kỳ và sẽ được bác sĩ tư vấn phác đồ điều trị phù hợp.

KHI NÀO THAI PHỤ CẦN XÉT NGHIỆM TIỂU ĐƯỜNG THAI KỲ?

Tất cả phụ nữ mang thai nên được kiểm tra đái tháo đường thai kỳ sớm trong khoảng tuần 24 – 28 để phát hiện và kiểm soát bệnh kịp thời.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường thai kỳ:

• Tuổi mẹ trên 40.
• Chỉ số khối cơ thể (BMI) > 25 (béo phì).
• Từng mắc đái tháo đường thai kỳ ở lần mang thai trước.
• Tiền sử sinh con nặng ≥ 4000g.
• Từng bị thai lưu trong 3 tháng cuối không rõ nguyên nhân.
• Sinh con có dị tật bẩm sinh nhưng không xác định được nguyên nhân.
• Gia đình có người mắc đái tháo đường tuýp 2.
• Rối loạn phóng noãn do hội chứng buồng trứng đa nang.
• Sử dụng một số loại thuốc như corticosteroids, thuốc kháng virus hoặc từng nhiễm virus.

CẦN CHUẨN BỊ GÌ TRƯỚC KHI LÀM XÉT NGHIỆM TIỂU ĐƯỜNG THAI KỲ?

Trước khi xét nghiệm, thai phụ cần nhịn đói ít nhất 8 giờ để đảm bảo kết quả chính xác. Nếu lấy máu ngay sau khi ăn, lượng đường và mỡ trong máu có thể tăng cao, làm sai lệch kết quả xét nghiệm.

Quy trình nghiệm pháp dung nạp 75g glucose đường uống (1 bước):

• Lấy máu tĩnh mạch 3 lần: lúc đói, 1 giờ và 2 giờ sau khi uống nước đường.
• Tránh sử dụng cà phê, thuốc lá và các chất kích thích trước khi xét nghiệm để đảm bảo độ chính xác của kết quả.

Sau khi thực hiện nghiệm pháp dung nạp 75g glucose trong 2 giờ, đường huyết được xem là bất thường nếu vượt quá các ngưỡng sau:

• Lúc đói: > 90 mg/dL (5,1 mmol/L)
• Sau 1 giờ: > 180 mg/dL (10,0 mmol/L)
• Sau 2 giờ: > 153 mg/dL (8,5 mmol/L)

THAI PHỤ CẦN LƯU Ý NHỮNG GÌ KHI BỊ TIỂU ĐƯỜNG THAI KỲ?

Nếu được chẩn đoán mắc đái tháo đường thai kỳ, thai phụ cần thực hiện các biện pháp kiểm soát đường huyết để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và bé:

• Thăm khám bác sĩ để xây dựng kế hoạch chăm sóc thai kỳ phù hợp, giúp kiểm soát đường huyết và phòng tránh các biến chứng.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ để theo dõi những thay đổi bất thường trong cơ thể.
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh theo hướng dẫn của bác sĩ dinh dưỡng, ưu tiên thực phẩm giàu dinh dưỡng như thịt, cá, trứng, sữa, rau củ quả tươi.
• Tập luyện thể chất hợp lý với cường độ phù hợp để hỗ trợ kiểm soát đường huyết.
• Theo dõi đường huyết thường xuyên để điều chỉnh chế độ ăn uống và luyện tập theo tình trạng sức khỏe.
• Luôn mang theo đồ ngọt để tránh tình trạng hạ đường huyết đột ngột.
• Nếu cần tiêm insulin, phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ và kiểm tra đường huyết thường xuyên để điều chỉnh liều lượng phù hợp.

Lưu ý về chế độ ăn uống:

• Không nên ăn quá nhiều theo quan niệm “ăn cho hai người”, thay vào đó, nên chia nhỏ bữa ăn.
• Hạn chế tiêu thụ đường, tinh bột, chất béo và các loại thực phẩm nhiều đường như trà sữa, nước ngọt, nước mía, trái cây ngọt (mít, sầu riêng…). Những thực phẩm này có thể làm tăng đường huyết nhưng không cung cấp thêm nhiều dưỡng chất cần thiết cho thai nhi.

>>> Xem thêm: Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu bị tiểu đường thai kỳ.

KHI BỊ TIỂU ĐƯỜNG THAI KỲ, CẦN LƯU Ý NHỮNG GÌ SAU KHI SINH?

Phụ nữ từng mắc đái tháo đường thai kỳ có nguy cơ tái phát cao khi mang thai lần sau. Ngoài ra, hơn 50% trường hợp có nguy cơ tiến triển thành đái tháo đường tuýp 2 sau này.

Biện pháp theo dõi và phòng ngừa:

• Khám sức khỏe định kỳ với bác sĩ để kiểm tra đường huyết, duy trì kiểm soát ổn định và ngăn ngừa biến chứng.
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và tăng cường vận động để hỗ trợ kiểm soát đường huyết.
• Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ điều trị (nếu có).
• Theo dõi cân nặng và lập kế hoạch giảm cân nếu cần thiết, nhằm giảm nguy cơ tiến triển thành đái tháo đường tuýp 2.
• Thực hiện lại xét nghiệm dung nạp glucose từ 4 – 12 tuần sau sinh để phát hiện sớm nguy cơ đái tháo đường.

CHĂM SÓC SỨC KHỎE THAI KỲ TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y TÂN TẠO

Khoa Sản Phụ, Bệnh viện Đại học Y Tân Tạo, là địa chỉ tin cậy đồng hành cùng mẹ bầu trong suốt hành trình mang thai và sinh nở. Chúng tôi cung cấp dịch vụ sinh con trọn gói theo cả bảo hiểm y tế và dịch vụ, giúp mẹ an tâm đón bé chào đời trong điều kiện chăm sóc tốt nhất. Ngoài ra, bệnh viện còn hỗ trợ quản lý thai kỳ toàn diện, từ thăm khám định kỳ, sàng lọc trước sinh, đến dịch vụ tiêm chủng thai kỳ nhằm bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé. Với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại, chúng tôi cam kết mang đến sự an toàn và thoải mái tối đa cho sản phụ.

—————————————————