Bệnh tay chân miệng: Biểu hiện, biến chứng và cách phòng ngừa

Các chuyên gia cảnh báo thời điểm chuyển mùa với khí hậu nóng ấm là yếu tố để bệnh tay chân miệng ở trẻ em có nguy cơ tăng cao trên cả nước. Số ca mắc gia tăng liên tục, khó điều trị và có thể bùng dịch nếu không kịp thời phòng chống.

Bệnh Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm lây từ người sang người, dễ gây thành dịch do vi rút đường ruột gây ra. Hai nhóm tác nhân gây bệnh thường gặp là Coxsackie virus A16 và Enterovirus 71 (EV71).

Biểu hiện chính là tổn thương da, niêm mạc dưới dạng phỏng nước ở các vị trí đặc biệt như niêm mạc miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, gối.

Bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm não-màng não, viêm cơ tim, phù phổi cấp dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện sớm và xử trí kịp thời. Các trường hợp biến chứng nặng thường do EV71.

Bệnh lây chủ yếu theo đường tiêu hoá. Nguồn lây chính từ nước bọt, phỏng nước và phân của trẻ nhiễm bệnh.

Bệnh Tay chân miệng gặp rải rác quanh năm ở hầu hết các địa phương.

Tại các tỉnh phía Nam, bệnh có xu hướng tăng cao vào hai thời điểm từ tháng 3 đến tháng 5 và từ tháng 9 đến tháng 12 hàng năm.

Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt tập trung ở nhóm tuổi dưới 3 tuổi. Các yếu tố sinh hoạt tập thể như trẻ đi học tại nhà trẻ, mẫu giáo, đến các nơi trẻ chơi tập trung là các yếu tố nguy cơ lây truyền bệnh, đặc biệt là trong các đợt bùng phát.

CÁC TRIỆU CHỨNG THƯỜNG THẤY

Trẻ có biểu hiện sót nhẹ hoặc cao, kèm theo ói, tiêu chảy.
Khi toàn phát, lòng bàn tay, bàn chân, mông và gối cuất hiện bóng nước dịch trong (2-10mm), đôi khi đục để lại sẹo.
Cơ thể xuất hiện hồng ban rất nhỏ, đường kính 1mm – 2mm ở lòng bàn tay, bàn chân rất dễ bỏ sót.
Bệnh tiến triển gây tổn thương niệm mạc: vết lóet đỏ hay bóng nước đường kính 2-3mm ở vòm miệng, niêm mạc má, nướu, lưỡi.
Trẻ không ăn được và chảy nước bọt.

BỆNH LÂY LAN DO ĐÂU?

Bệnh dễ lây lan từ người sang người, thường bùng phát ở các trường học hoặc nhà trẻ.

Các đợt bùng phát phổ biến nhất vào mùa hè và mùa thu.

Bạn có thể nhiễm vi rút từ người bị bệnh nếu bạn tiếp xúc với nước bọt, dịch tiết từ mũi hoặc họng của người bệnh (qua ho hoặc hắt hơi), chất dịch từ mụn nước hoặc phân.

TIẾN TRIỂN CỦA BỆNH

Giai đoạn ủ bệnh: 3-7 ngày.

Giai đoạn khởi phát: Từ 1-2 ngày với các triệu chứng như sốt nhẹ, mệt mỏi, đau họng, biếng ăn, tiêu chảy vài lần trong ngày.

Giai đoạn toàn phát: Có thể kéo dài 3-10 ngày với các triệu chứng điển hình của bệnh:

– Loét miệng: vết loét đỏ hay phỏng nước đường kính 2-3 mm ở niêm mạc miệng, lợi, lưỡi, gây đau miệng, bỏ ăn, bỏ bú, tăng tiết nước bọt.

– Phát ban dạng phỏng nước: Ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, gối, mông; tồn tại trong thời gian ngắn (dưới 7 ngày) sau đó có thể để lại vết thâm, rất hiếm khi loét hay bội nhiễm.

– Sốt nhẹ.

– Nôn nhiều.

– Nếu trẻ sốt cao và nôn nhiều dễ có nguy cơ biến chứng.

– Biến chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp thường xuất hiện sớm từ ngày 2 đến ngày 5 của bệnh.

Giai đoạn lui bệnh: Thường từ 3-5 ngày sau, trẻ hồi phục hoàn toàn nếu không có biến chứng.

CÁC BIẾN CHỨNG NGUY HIỂM

Bệnh có thể gây biến chứng sớm trong 2-5 ngày phát bệnh

Biến chứng thần kinh: viêm não, viêm thân não, viêm não tủy, viêm màng não

+ Viêm não: giật mình, chới với, hốt hoảng; run giật cơ khi ngủ – ngủ gà; run – loạng choạng; liệt thần kinh sọ – co giật – hôn mê; mắt nhìn ngược – run giật nhãn cầu.

+ Viêm màng não: Sốt, ói, nhức đầu, quấy khóc, cổ gượng, thóp phồng, thường phục hồi sau 3-7 ngày.

+ Yếu liệt chi: yếu, liệt mềm một hoặc nhiều chi

Biến chứng tim mạch: Viêm cơ tim, tăng huyết áp, suy tim, trụy mạch, mạch nhanh trên 150 lần/phút; thời gian đổ đầy mao mạch trên 2 giây; da nổi vân tím, vã mồ hôi, chi lạnh; gian đoạn đầu có huyết áp tăng, giai đoạn sau mạch, huyết áp không đo được.

Biến chứng hô hấp:

+ Suy hô hấp: thở nhanh, rút lõm ngực, khò khè, thở rít thanh quản, thở nông, thở bụng, thở không đều

+ Phù phổi cấp: Sùi bọt hồng, khó thở, tím tái, nôi khí quản cáo máu hay bọt hồng.\

ĐIỀU TRỊ TAY CHÂN MIỆNG CHO TRẺ

Với những biểu hiện nhẹ của bệnh, cùng với điều trị ngoại trú và theo dõi tại y tế cơ sở, phụ huynh cần đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ theo tuổi, trẻ còn bú cần tiếp tục cho ăn sữa mẹ.

Hạ sốt khi sốt cao bằng Paracetamol liều 10 mg/kg/lần (uống) hoặc 15 mg/kg/lần (toạ dược) mỗi 6 giờ hoặc theo chỉ dẫn của bác sĩ.

– Vệ sinh răng miệng.

– Nghỉ ngơi, tránh kích thích.

– Tái khám mỗi 1-2 ngày trong 8-10 ngày đầu của bệnh. Trẻ có sốt phải tái khám mỗi ngày cho đến khi hết sốt ít nhất 48 giờ.

– Phụ huynh cần đưa trẻ tái khám ngay khi có dấu hiệu:

+ Sốt cao ≥ 39oC.

+ Thở nhanh, khó thở.

+ Giật mình, lừ đừ, run chi, quấy khóc, bứt rứt khó ngủ, nôn nhiều.

+ Đi loạng choạng.

+ Da nổi vân tím, vã mồ hôi, tay chân lạnh.

+ Co giật, hôn mê.

PHÒNG CHỐNG BỆNH TAY CHÂN MIỆNG

Nguyên tắc phòng bệnh:

– Hiện chưa có vắc xin phòng bệnh đặc hiệu.

– Áp dụng các biện pháp phòng ngừa chuẩn và phòng ngừa đối với bệnh lây qua đường tiêu hoá, đặc biệt chú ý tiếp xúc trực tiếp với nguồn lây.

Phòng bệnh tại các cơ sở y tế:

– Cách ly theo nhóm bệnh.

– Nhân viên y tế: Mang khẩu trang, rửa, sát khuẩn tay trước và sau khi chăm sóc.

– Khử khuẩn bề mặt, giường bệnh, buồng bệnh bằng Cloramin B 2%. Lưu ý khử khuẩn các ghế ngồi của bệnh nhân và thân nhân tại khu khám bệnh.

– Xử lý chất thải, quần áo, khăn trải giường của bệnh nhân và dụng cụ chăm sóc sử dụng lại theo quy trình phòng bệnh lây qua đường tiêu hoá.

Phòng bệnh ở cộng đồng:

– Vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng (đặc biệt sau khi thay quần áo, tã, sau khi tiếp xúc với phân, nước bọt).

– Rửa sạch đồ chơi, vật dụng, sàn nhà.

– Lau sàn nhà bằng dung dịch khử khuẩn Cloramin B 2% hoặc các dung dịch khử khuẩn khác.

– Cách ly trẻ bệnh tại nhà. Không đến nhà trẻ, trường học, nơi các trẻ chơi tập trung trong 10 – 14 ngày đầu của bệnh.

Đăng ký để được hỗ trợ tư vấn và điều trị phù hợp

—————————————————
BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y TÂN TẠO
Lô 10, KCN Tân Đức, xã Đức Hòa Hạ, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An
Email: info@benhvientantao.com – benhvientantao@gmail.com
Website: https://benhvientantao.com – Kênh Zalo: 0768999115
Hotline: 0272 3769 727 – Cấp cứu: 0704 911 115