Bài viết được sự cố vấn chuyên môn từ bác sĩ Mai Phương Dung – Bác sĩ chuyên khoa Mắt Bệnh viện Đại học Y Tân Tạo.

Nhược thị là một trong những vấn đề thị lực phổ biến nhưng thường bị bỏ qua do tiến triển âm thầm. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây suy giảm thị lực vĩnh viễn, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Vậy nhược thị là gì, nguyên nhân do đâu và có thể chữa khỏi hay không? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

NHƯỢC THỊ LÀ GÌ?

Nhược thị là tình trạng thị lực của một bên mắt bị suy giảm do não không sử dụng mắt đó trong quá trình phát triển. Đây là một bệnh lý thường gặp ở trẻ em, phát triển âm thầm trong nhiều năm và nếu không được phát hiện sớm, có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.

Bệnh thường không có biểu hiện rõ ràng trong giai đoạn đầu, khiến nhiều bậc phụ huynh không nhận ra con mình bị nhược thị cho đến khi trẻ gặp khó khăn trong học tập hoặc sinh hoạt hàng ngày. Do đó, việc kiểm tra mắt định kỳ là vô cùng quan trọng để phát hiện và điều trị kịp thời.

PHÂN LOẠI VÀ MỨC ĐỘ NHƯỢC THỊ

Nhược thị được chia thành hai loại chính:

• Nhược thị thực thể: Là tình trạng suy giảm thị lực không thể phục hồi, thường do các bệnh lý bẩm sinh hoặc tổn thương cấu trúc mắt.
• Nhược thị chức năng: Có thể phục hồi nếu được phát hiện và điều trị sớm.

Dựa vào mức độ suy giảm thị lực được chia thành ba mức độ:

1. Nhược thị nhẹ: Thị lực từ 20/40 đến dưới 20/30, người bệnh vẫn có thể đọc được dòng thứ 5 hoặc 6 trên bảng đo thị lực.
2. Nhược thị trung bình: Thị lực từ 20/200 đến 20/50, chỉ có thể nhìn được 4 dòng trên cùng của bảng đo thị lực.
3. Nhược thị nặng: Thị lực dưới 20/200, tầm nhìn rất kém, thậm chí không thể thấy bảng đo thị lực.

NGUYÊN NHÂN VÀ CÁC YẾU TỐ RỦI RO

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến nhược thị, trong đó phổ biến nhất là:

• Lác mắt: Hai mắt không thẳng hàng, khiến não phải bỏ qua hình ảnh từ mắt bị lác, lâu dần gây nhược thị.
• Bất thường khúc xạ (cận thị, viễn thị, loạn thị): Nếu tật khúc xạ không được điều chỉnh sớm, một mắt có thể bị suy giảm thị lực do không được sử dụng nhiều.
• Tắc nghẽn trục thị giác: Bao gồm sụp mí mắt, đục thủy tinh thể hoặc bất thường giác mạc, gây cản trở tầm nhìn của mắt.

Ngoài ra, một số yếu tố rủi ro làm tăng nguy cơ mắc nhược thị gồm:

• Sinh non hoặc thiếu cân: Trẻ sinh trước 37 tuần hoặc có cân nặng dưới 2,5 kg có nguy cơ cao hơn.
• Tiền sử gia đình: Nếu cha mẹ hoặc anh chị em mắc các bệnh về mắt, trẻ có nguy cơ cao bị nhược thị.
• Chậm phát triển: Trẻ có vấn đề về thể chất, trí tuệ hoặc tinh thần có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

TRIỆU CHỨNG NHẬN BIẾT NHƯỢC THỊ

Một số dấu hiệu phổ biến giúp phát hiện sớm gồm:

• Mờ mắt: Một mắt bị mờ hơn mắt còn lại, gây khó khăn trong các hoạt động như đọc sách, viết bài, chơi thể thao.
• Mỏi mắt: Trẻ thường xuyên chớp mắt, dụi mắt hoặc than phiền mỏi mắt.
• Lác mắt: Hai mắt không thẳng hàng hoặc nhìn theo hai hướng khác nhau.
• Sụp mí: Một hoặc cả hai mí mắt sụp xuống, cản trở tầm nhìn.
• Nheo mắt: Trẻ thường nhắm một mắt hoặc nheo mắt khi nhìn.
• Nghiêng đầu khi nhìn: Trẻ có thói quen nghiêng đầu để nhìn rõ hơn.

BIẾN CHỨNG CỦA NHƯỢC THỊ

Nếu không được điều trị kịp thời, nhược thị có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như:

• Mất thị lực vĩnh viễn: Tình trạng bệnh lý kéo dài sẽ khiến mắt yếu không thể phục hồi thị lực.
• Giảm khả năng phối hợp hai mắt: Ảnh hưởng đến nhận thức không gian, khiến trẻ gặp khó khăn trong các hoạt động hàng ngày.
• Khó khăn trong học tập: Trẻ bị nhược thị thường đọc chậm, gặp khó khăn khi làm bài kiểm tra.
• Lác mắt nặng hơn: Nếu không điều trị, tình trạng lác mắt có thể trở nên trầm trọng hơn theo thời gian.

NHƯỢC THỊ CÓ CHỮA ĐƯỢC KHÔNG?

Tin tốt là căn bệnh này có thể điều trị được, đặc biệt nếu được phát hiện sớm. Ở trẻ em, khả năng phục hồi thị lực cao hơn so với thanh thiếu niên và người lớn. Vì vậy, khi nhận thấy trẻ có dấu hiệu nheo mắt, nghiêng đầu hoặc nhắm một bên mắt, phụ huynh nên đưa trẻ đến bác sĩ nhãn khoa để kiểm tra ngay.

PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ

Tùy vào nguyên nhân và mức độ của bệnh, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị sau:

• Đeo kính che mắt: Che mắt khỏe để buộc não sử dụng mắt yếu, giúp cải thiện thị lực.
• Điều chỉnh tật khúc xạ: Đeo kính hoặc sử dụng thuốc nhỏ mắt (như atropine) để làm mờ tạm thời mắt khỏe, giúp mắt yếu hoạt động nhiều hơn.
• Phẫu thuật: Trong một số trường hợp, trẻ có thể cần phẫu thuật để điều trị đục thủy tinh thể hoặc sụp mí nghiêm trọng.

Hầu hết trẻ cần điều trị trong vài tháng hoặc lâu hơn. Quan trọng nhất là phụ huynh cần kiên trì và nhắc nhở trẻ thực hiện đúng liệu trình để đạt hiệu quả tối đa.

Nhược thị là một bệnh lý có thể gây mất thị lực vĩnh viễn nếu không được phát hiện và điều trị sớm. Việc kiểm tra mắt định kỳ với bác sĩ nhãn khoa là cách duy nhất để phát hiện bệnh kịp thời. Nếu bạn nhận thấy con mình có dấu hiệu bất thường về thị lực, hãy đưa trẻ đến bệnh viện ngay để được tư vấn và điều trị.

CHUYÊN KHOA MẮT BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y TÂN TẠO

Chuyên khoa Mắt của Bệnh viện Đại học Y Tân Tạo là địa chỉ đáng tin cậy trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý về mắt. Với đội ngũ bác sĩ nhãn khoa giàu kinh nghiệm cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại, bệnh viện cam kết mang đến giải pháp điều trị tối ưu, giúp người bệnh cải thiện thị lực và bảo vệ đôi mắt khỏe mạnh.

—————————————————