Hỏi Bác sĩ
Đặt lịch khám
Vàng da sơ sinh là một hiện tượng phổ biến mà nhiều trẻ sơ sinh phải trải qua trong những ngày đầu đời. Mặc dù không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng nếu không được điều trị, chăm sóc đúng cách và kịp thời, vàng da cũng có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng cho trẻ. Hãy cùng Bệnh viện Đại học Y Tân Tạo tìm hiểu về chủ đề này qua bài viết dưới đây.
VÀNG DA SƠ SINH LÀ GÌ?
Vàng da sơ sinh là hiện tượng da, kết mạc mắt trẻ có màu vàng. Đây là hiện tượng thường gặp ở trẻ sơ sinh. Nguyên nhân là do số lượng hồng cầu trong máu lớn, hồng cầu chứa HpF nên đời sống hồng cầu ngắn. Khi hồng cầu vỡ ra giải phóng các yếu tố bên trong gây chuyển hóa tăng bilirubin tự do. Bên cạnh đó, chức năng gan của trẻ còn kém, khả năng bài tiết mật của gan cũng chưa trưởng thành.
Vàng da ở trẻ sơ sinh có thể có mức độ nhẹ (vàng da sinh lý), nhưng cũng có khi tiến triển nặng (vàng da bệnh lý). Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có nguy cơ để lại biến chứng nhiễm độc thần kinh (bệnh lý não cấp và mãn tính do bilirubin).
PHÂN LOẠI VÀNG DA SƠ SINH
Vàng da sinh lý
Ở trẻ đủ tháng, sức khỏe bình thường thì vàng da được coi là sinh lý khi:
- Xuất hiện từ ngày thứ 3 sau sinh,
- Tự hết trong vòng 7 – 10 ngày,
- Vàng da ở mức độ nhẹ (chỉ vàng da vùng cổ, mặt, ngực và vùng bụng phía trên rốn),
- Chỉ vàng da đơn thuần, không kèm theo các triệu chứng bất thường khác như thiếu máu, gan lách to, bỏ bú, li bì,…
- Nồng độ bilirubin/máu không quá 12mg% ở trẻ đủ tháng.
- Tốc độ tăng bilirubin/máu không quá 5mg% trong 24 giờ.
Vàng da sinh lý không cần can thiệp y tế, chỉ cần cho trẻ bú sữa mẹ đầy đủ, cơ thể trẻ sẽ đào thải bilirubin ra ngoài và tình trạng vàng da sẽ biến mất trong vòng 1 đến 2 tuần.
Vàng da bệnh lý
Vàng da được coi là bệnh lý khi vàng da xuất hiện sớm, tiến triển nhanh, mức độ vàng nhiều và thường kèm các triệu chứng bệnh lý khác. Những bất thường đó là:
- Vàng da đậm xuất hiện sớm, trong vòng 1-2 ngày sau sinh;
- Vàng da không chỉ xuất hiện ở mặt, mắt mà còn lan đến bụng, cánh tay, chân;
- Tình trạng vàng da không hết sau 2 tuần đối với trẻ sinh đủ tháng và 3 tuần đối với trẻ non tháng;
- Vàng da kết hợp các triệu chứng bất thường khác như bỏ bú, nôn trớ, sốt, khóc nhiều, phân bạc màu,…;
- Vàng da ở trẻ sinh non, đặc biệt là trẻ sinh dưới 35 tuần thai.
Khi đó, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa nhi để được chẩn đoán và điều trị càng sớm càng tốt.
NGUYÊN NHÂN GÂY VÀNG DA Ở TRẺ SƠ SINH
Tăng sản xuất bilirubin
Tăng bilirubin trong máu là nguyên nhân chính gây ra vàng da. Bilirubin là sắc tố có màu vàng cam, được hình thành trong quá trình phá vỡ hồng cầu bình thường trong máu. Các nguyên nhân gây tăng sản xuất bilirubin trong máu trẻ bao gồm:
- Bất đồng nhóm máu mẹ và con.
- Bệnh lý tại hồng cầu làm cho hồng cầu dễ vỡ: thiếu men G6PD, bệnh lý màng hồng cầu, Thalassemia.
- Vết bầm máu to ở trẻ khi sinh.
Giảm chức năng chuyển hóa bilirubin
Do trẻ bị một trong các bệnh lý: hội chứng Crigler-Najjar, hội chứng Gilbert, bệnh lý chuyển hóa di truyền (suy giáp trạng bẩm sinh, rối loạn chuyển hóa tyrosin, methionin,…) trẻ sinh non, thiếu hụt hooc-môn, mẹ bị chứng đái tháo đường thai kỳ.
>>>Xem thêm bài viết Tiểu đường thai kỳ: Nguyên nhân, biến chứng và phòng ngừa.
Tăng tái hấp thu bilirubin từ ruột (tăng chu trình ruột gan)
Những trẻ sinh ra bị hẹp môn vị, tắc ruột non, phình đại tràng bẩm sinh, tắc ruột phân su, sử dụng thuốc gây liệt ruột,… đều có nguy cơ tăng tái hấp thụ bilirubin từ ruột, dẫn tới vàng da.
Vàng da sữa mẹ
Một số trẻ trong vài ngày đầu bú không đủ do trẻ gặp khó khăn khi bú mẹ hoặc mẹ chưa tiết đủ sữa. Tình trạng này khiến trẻ mất nước, thiếu năng lượng và tăng tái hấp thụ bilirubin từ ruột gây vàng da.
Để khắc phục tình trạng này, mẹ nên cho bé bú thường xuyên hơn và theo dõi cân nặng của trẻ. Không nhất thiết phải ngưng bú mẹ nếu trẻ vẫn bú tốt, tăng cân đều và khỏe mạnh.
CÁCH GIÚP PHÁT HIỆN VÀNG DA SƠ SINH
Phụ huynh có thể kiểm tra trẻ ở nhà bằng cách: ấn ngón tay vào da trẻ và giữ khoảng 5 giây, buông tay ra quan sát xem da có vàng hay không, tốt nhất nên quan sát dưới ánh sáng tự nhiên.
Thông thường, bác sĩ sẽ sử dụng máy đo bilirubin qua da để kiểm tra mức độ vàng da. Tuy nhiên thực tế, kết quả đo qua máy có thể sai số so với kết quả xét nghiệm máu khoảng 3-5 mg%. Do đó, nếu kết quả đo qua da bất thường nhiều thì bác sĩ sẽ xem xét cho xét nghiệm máu để định lượng bilirubin và xét nghiệm tìm nguyên nhân.
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ VÀNG DA SƠ SINH
Thông thường, vàng da sơ sinh sẽ tự hết khi gan của trẻ bắt đầu trưởng thành. Cho bé bú thường xuyên (8-12 lần mỗi ngày) sẽ giúp trẻ đào thải bilirubin qua cơ thể.
Tình trạng vàng da nặng hơn có thể cần đến các phương pháp điều trị khác, bao gồm:
- Chiếu đèn: Là phương pháp điều trị vàng da sơ sinh hiệu quả nhất, khá an toàn và giúp tiết kiệm chi phí.
- Thay máu: Được chỉ định khi trẻ có triệu chứng đe dọa nhiễm độc thần kinh do bilirubin trong máu tăng cao.
PHÒNG NGỪA VÀNG DA SƠ SINH
- Nếu bú mẹ: Cho trẻ bú từ 8 – 12 lần mỗi ngày để đảm bảo trẻ không bị mất nước, giúp cơ thể đào thải bilirubin nhanh hơn.
- Nếu trẻ không được bú mẹ, trẻ có thể phải bú sữa công thức: Cho trẻ bú khoảng 30 – 60ml sữa công thức mỗi 2 – 3 giờ trong tuần đầu tiên.
Ngoài ra, mẹ nên xét nghiệm nhóm máu trước khi mang thai. Sau sinh, em bé cũng cần được xét nghiệm nhóm máu. Việt này sẽ giúp xác định trước nguy cơ bé bị vàng da sơ sinh do không tương thích với nhóm máu của mẹ. Từ đó có biện pháp điều trị thích hợp.
Bài viết trên đây là nội dung nói về vàng da trẻ sơ sinh, những nguyên nhân và triệu chứng, cách điều trị, cũng như cách phòng ngừa. Hy vọng bài viết này sẽ giúp cung cấp những thông tin hữu ích cho các bậc phụ huynh. Liên hệ đến chúng tôi để được tư vấn và đặt lịch khám khi có nhu cầu.
—————————————————
🚩 Lô 10, KCN Tân Đức, xã Đức Hòa Hạ, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An
Đặt lịch khám TẠI ĐÂY 
Y tế cho doanh nghiệp: 0768 999 115 (Điện thoại/Zalo)💌 Email: info@benhvientantao.com
🌏 Website: https://benhvientantao.com
Chỉ đường: Google Map đến Bệnh viện