Tư vấn chuyên môn bài viết

BS.CKI. SƠN THIÊN TRANG

Bác sĩ Nội khoa – Tim mạch

“Tụt huyết áp thường xảy ra đột ngột, nếu không được điều trị kịp thời, có thể gây suy đa cơ quan, tổn thương tim và não. Bên cạnh việc đến bệnh viện để cấp cứu khi bị hạ huyết áp, cần nắm rõ những phương pháp giúp ổn định huyết áp tại nhà để bảo vệ sức khỏe tốt hơn.”

Tụt huyết áp, hay còn gọi là hạ huyết áp, là tình trạng huyết áp của bạn thấp hơn mức bình thường. Đây là một chủ đề quan trọng và cần thiết được tìm hiểu, vì huyết áp là một chỉ số quan trọng của sức khỏe tim mạch và toàn cơ thể. Mặc dù nhiều người thường lo lắng về huyết áp cao, nhưng huyết áp thấp cũng có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nếu không được nhận biết và điều trị kịp thời. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá những thông tin chi tiết về tụt huyết áp, từ các triệu chứng, nguyên nhân, đến cách phòng ngừa và điều trị hiệu quả, nhằm giúp bạn có cái nhìn tổng quan và hiểu rõ hơn về tình trạng này.

TỤT HUYẾT ÁP LÀ GÌ?

Tụt huyết áp là huyết áp thấp xuất hiện đột ngột, thường kèm theo triệu chứng như lơ mơ, lú lẫn, da xanh tái, toát mồ hôi, đi tiểu ít,… Tình trạng này có thể gặp trong bệnh mất máu cấp, sốc giảm thể tích, sốc nhiễm trùng hoặc sốc tim…. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể suy đa cơ quan. Vì thế, ngay khi bị tụt huyết áp cần đưa đến bệnh viện để được cấp cứu ngay.

Huyết áp thấp là khi chỉ số huyết áp tâm thu dưới 90mmHg hoặc huyết áp tâm trương dưới 60mmHg. Khi đó, áp lực của dòng máu lên thành động mạch giảm, khiến các cơ quan hoạt động kém hiệu quả, đặc biệt là tim và não.

Huyết áp thấp có thể xảy ra như một tình trạng riêng lẻ hoặc là triệu chứng của một loạt tình trạng khác. Một số người có chỉ số huyết áp thấp mãn tính, do sinh lý hoặc bệnh lý mãn tính.

Ở những người khác, huyết áp thấp có thể gây choáng váng, chóng mặt, ngất xỉu, nghiêm trọng hơn là đe dọa tính mạng. Vì vậy, cần xác định nguyên nhân để được điều trị.

TRIỆU CHỨNG TỤT HUYẾT ÁP

Các triệu chứng điển hình khi bị hạ huyết áp như:

Lơ mơ, lú lẫn;
Đổ nhiều mồ hôi;
Da trở nên xanh tái;
Đi tiểu ít,…

Người bị huyết áp thấp mãn tính thường không xuất hiện triệu chứng và chỉ được phát hiện khi khám sức khỏe định kỳ hoặc tình cờ đo huyết áp. Tuy nhiên, một số người có thể gặp các triệu chứng như:

Đau đầu;
Chóng mặt;
Hoa mắt;
Mệt mỏi;
Ngất xỉu;
Khó thở.

Nếu gặp các triệu chứng này, cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện cấp cứu ngay.

NGUYÊN NHÂN GÂY TỤT HUYẾT ÁP

Có nhiều nguyên nhân gây tụt huyết áp. Chỉ số huyết áp thay đổi trong ngày, tùy thuộc vào thời điểm đo huyết áp, đồ ăn thức uống sử dụng trước khi đo huyết áp, loại thuốc uống, tình trạng thể chất. Huyết áp thường thấp nhất vào ban đêm và tăng mạnh khi thức dậy vào buổi sáng.

Một số tình trạng sinh lý có thể gây huyết áp thấp như:

Thai kỳ: Thay đổi nội tiết tố khi mang thai khiến mạch máu giãn nở. Đặc biệt trong giai đoạn thai sớm tụt huyết áp đột ngột có thể là dấu hiệu nguy hiểm của thai ngoài tử cung vỡ ( đây là tình trạng cấp cứu cần được nhập viện xử trí ngay lập tức ảnh hưởng đến tính mạng bệnh nhân)
Uống rượu bia: Gây giãn mạch, giảm huyết áp.

Một số tình trạng bệnh lý có thể gây huyết áp thấp mạn tính bao gồm:

Bệnh van tim như hẹp van động mạch chủ;
Các bệnh nội tiết như suy tuyến thượng thận mạn, suy giáp;
Mất nước do tiêu chảy, uống thuốc lợi tiểu, thuốc giãn mạch;
Rối loạn điện giải: Hạ natri máu;
Ăn uống kém, thiếu chất dinh dưỡng như vitamin B12, folate và sắt;
Tác dụng phụ của một số thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn alpha và beta, thuốc chống trầm cảm.

Ngoài ra, các yếu tố như người cao tuổi (trên 65 tuổi), mắc bệnh Parkinson, tiểu đường và một số bệnh tim mạch. Cũng làm tăng nguy cơ tụt huyết áp.

>>>Xem thêm bài viết Những bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi.

PHÂN LOẠI TỤT HUYẾT ÁP

Ở người khỏe mạnh, chỉ số huyết áp thường ở mức 120/80mmHg. Huyết áp dưới 90/60mmHg được xem là huyết áp thấp hoặc tụt huyết áp. Các loại huyết áp thấp thường gặp bao gồm:

Hạ huyết áp tư thế đứng: Xảy ra khi bạn đột ngột đứng lên, chỉ số huyết áp giảm từ 20mmHg trở lên (đối với huyết áp tâm thu) và 10mmHg trở lên (đối với huyết áp tâm trương). Tình trạng này thường gặp nhiều ở người lớn tuổi, người bệnh đái tháo đường, di chứng nhồi máu não, uống các thuốc lợi tiểu, thuốc giãn mạch, thuốc điều trị phì đại tiền liệt tuyến.

Hạ huyết áp sau khi ăn: Thường xảy ra sau bữa ăn từ 1-2 giờ. Phổ biến ở người lớn tuổi, đặc biệt là những người bị huyết áp cao hoặc có các bệnh về hệ thần kinh tự chủ như Parkinson.
Hạ huyết áp qua trung gian thần kinh: Xảy ra khi đứng lâu, người trẻ tuổi và trẻ em thường gặp phải tình trạng hạ huyết áp này.
Huyết áp thấp mạn tính: Nhiều người bị huyết áp thấp mạn tính nhưng không biết do có thể không xuất hiện triệu chứng nào. Chỉ khi tình cờ đo huyết áp hoặc đi kiểm tra sức khỏe mới phát hiện ra. Huyết áp tâm thu thường xuyên dưới 90mmHg hoặc huyết áp tâm trương dưới 60mmHg khi nghỉ ngơi.

TỤT HUYẾT ÁP ẢNH HƯỞNG NHƯ THẾ NÀO ĐẾN SỨC KHỎE?

Bệnh nhân bị hạ huyết áp có thể gặp các triệu chứng thiếu máu nuôi cơ quan. Nếu cấp cứu chậm trễ sẽ dễ dẫn đến suy đa cơ quan, thậm chí đe dọa đến tính mạng.

Đối với những người khỏe mạnh có huyết áp thấp, nhưng không kèm triệu chứng thường được xem là tương đối lành tính, không cần điều trị. Tuy nhiên, khi bị tụt huyết áp đột ngột, cần đi khám để tìm nguyên nhân.

Huyết áp thấp có thể gây ra:

Tổn thương tim và não;
Ngã và chấn thương do chóng mặt và ngất xỉu;
Suy giảm chức năng thận;
Mất ngủ, suy giảm trí nhớ;
Giảm khả năng làm việc gắng sức.

PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN TỤT HUYẾT ÁP

Phương pháp chẩn đoán phổ biến nhất là đo huyết áp và đếm mạch khi người bệnh ngồi hoặc nằm, sau đó đo lại khi đứng dậy sau 1 phút và 3 phút. Việt đo huyết áp có thể được thực hiện bằng máy đo cơ hoặc máy đo huyết áp điện tử. Để chẩn đoán huyết áp thấp, cần đo nhiều lần ở những thời điểm khác nhau trong ngày và liên tục trong vài ngày.

Các xét nghiệm khác có thể bao gồm:

Xét nghiệm máu;
Điện tâm đồ;
Siêu âm tim;
Siêu âm bụng tổng quát;
Siêu âm mạch máu;
Xét nghiệm chức năng tuyến giáp, tuyến thượng thận,…

CÁCH XỬ TRÍ KHI BỊ TỤT HUYẾT ÁP

Khi bản thân hoặc người nhà, người xung quanh bị tụt huyết áp đột ngột, nên được xử trí nhanh chóng như sau:

Ngừng ngay các hoạt động đang làm và nằm xuống, nâng cao chân;
Uống một ly nước, sữa hoặc trà đường, ngậm kẹo, ngậm đường hoặc uống nước đường nóng để giúp huyết áp dần ổn định. Nếu không có những thức uống này, có thể uống thật nhiều nước lọc để giúp tăng thể tích tuần hoàn và chống mất nước;
Đưa người bệnh đến bệnh viện ngay nếu có các triệu chứng trở nên trầm trọng như lơ mơ, không tỉnh táo, lạnh người, nôn nhiều, da xanh xao, ngất xỉu,…

CÁCH GIÚP CẢI THIỆN TÌNH TRẠNG TỤT HUYẾT ÁP

Điều chỉnh lối sống khoa học là giải pháp lâu dài giúp cải thiện huyết áp thấp và nâng cao sức khỏe. Cân đối lượng muối trong chế độ ăn, uống đủ nước, nhất là trong thời tiết nắng nóng.

Vận động thể dục đều đặn với các bài tập phù hợp như đi bộ, tập yoga, đánh cầu lông, đạp xe chậm,… sẽ giúp cơ tim hoạt động khỏe hơn, hỗ trợ bơm máu hiệu quả.

Ngủ đủ giấc và nghỉ ngơi hợp lý giúp hệ thần kinh giao cảm hoạt động ổn định ngăn ngừa hạ huyết áp tư thế.

BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA TỤT HUYẾT ÁP

Nếu bạn bị tụt huyết áp và có kèm theo triệu chứng, tốt nhất nên đi khám tại bệnh viện để được hướng dẫn điều trị. Đồng thời áp dụng các biện pháp phòng ngừa tại nhà:

Uống đủ nước;
Điều chỉnh thuốc uống theo hướng dẫn của bác sĩ;
Sinh hoạt điều độ, ngủ đủ giấc và gối đầu thấp hơn;
Người lớn tuổi chú ý thay đổi tư thế từ từ, không nên gấp gáp, nhất là khi ra khỏi giường vào buổi sáng;
Nên mang vớ áp lực nếu phải đứng lâu;
Tập thể dục đều đặn, tránh vận động mạnh liên tục, nên nghỉ ngơi sau mỗi 30 phút tập, uống đủ nước trong lúc tập luyện;
Thư giãn, nghỉ ngơi bằng cách ngồi thiền, tập yoga,…;
Theo dõi huyết áp thường xuyên tại nhà.

Bài viết trên đây là nội dung chia sẻ về tụt huyết áp với nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa. Thường xuyên kiểm tra huyết áp tại nhà, khám sức khỏe định kỳ, xây dựng lối sống khoa học và nên đi khám khi huyết áp và sức khỏe có dấu hiệu bất thường. Liên hệ đến chúng tôi để được tư vấn và đặt lịch khám sớm nhất.

Đăng ký lịch khám để được tư vấn và điều trị phù hợp